Bij aanhoudende klachten ondanks behandeling met schildklierhormoon komt vaak de vraag opzetten of behandeling met cytomel (liothyronine, oftewel T3-hormoon) voor verbetering kan zorgen. Daarnaast lopen meerdere patiënten aan tegen het feit dat niet iedere behandelaar cytomel voor wil schrijven, omdat het niet bewezen effectief zou zijn. Wat is hier de achtergrond van?
Het T3 hormoon is het actieve schildklierhormoon. De schildklier zelf maakt vooral T4 hormoon en een klein beetje T3 hormoon. Elders in het lichaam wordt van dit T4 hormoon het T3 hormoon gemaakt. Dit gebeurt voor een groot deel intracellulair, oftewel in de doelcel. Het T3 hormoon kan vervolgens daar ter plekke zijn werk doen (zoals binden aan een receptor waardoor bepaalde genen worden uitgelezen en afgeschreven). Omdat het T4 dus door het lichaam zelf omgezet kan worden in T3, wordt gezegd dat behandeling met alleen T4 (levothyroxine) voldoende zou zijn.
De richtlijn Schildklierfunctiestoornissen voor internisten werd in 2012 gereviseerd en in deze nieuwe richtlijn werd de mogelijkheid van combinatiebehandeling wel opgenomen, in tegenstelling tot de vorige versie:
‘na uitsluiting van alternatieve oorzaken kan bij persisterende klachten de combinatie levothyroxine met liothyronine worden overwogen. Deze behandeling dient als experimenteel te worden beschouwd en bij voorkeur door de internist te worden toegepast. Voor patiënten met
hartritmestoornissen is combinatietherapie gecontraïndiceerd. Indien na 3 maanden geen verbetering optreedt dient combinatietherapie te worden gestaakt. Voor een nadere toelichting op het bepalen van de juiste dosering en de te gebruiken preparaten zij verwezen naar de ‗2012
10 ETA Guidelines: The Use of L-T4 +L-T3 in the Treatment of Hypothyroidism‘.
Het effect van een combinatiebehandeling ten opzichte van de behandeling met alleen T4 is ook onderzocht, oa in deze studies:
-Treatment of hypothyroidism with levothyroxine plus liothyronine: a randomized, double-blind, crossover study. Juliana Kaminski et al, Arch Endocrinol Metab. Nov-dec 2016;60(6):562-572.
-Combined therapy with levothyroxine and liothyronine in two ratios, compared with levothyroxine monotherapy in primary hypothyroidism: a double-blind, randomized, controlled trial. Bente C Appelhof et al, J Clin Endocrinol Metab. 2005 May;90(5):2666-74
-Combined levothyroxine plus liothyronine compared with levothyroxine alone in primary hypothyroidism: a randomized controlled trial. Patrick W Clyde et al, JAMA. 2003 Dec 10;290(22):2952-8
In deze studies was er geen significant verschil tussen de combinatiebehandeling en behandeling met alleen T4. Dit is de reden dat veel artsen geen combinatietherapie willen voorschrijven.
Waarom zou je het dan wel doen? Omdat er toch veel patiënten zijn die aangeven baat te hebben bij toevoeging van T3. De vraag is of dat dan placebo-effect is, of dat een subgroep van patiënten wel degelijk baat heeft bij deze combinatiebehandeling, b.v. via een nog onbekend mechanisme. Daarnaast is combinatietherapie niet schadelijk (mits op de juiste manier ingesteld).
Er loopt op dit moment een studie van het Erasmus MC naar de combinatiebehandeling. Wat anders is tov van de eerdere studies, is dat ze specifiek op zoek gaan naar een subgroep die baat zou kunnen hebben. Vanuit een grote groep patiënten selecteren ze een groep met aanhoudende klachten, die verdelen ze in 2 groepen en dan gaan ze placebo en T3 combinatietherapie met elkaar vergelijken. Ook doen ze uitgebreider bloedonderzoek naar mogelijk mechanismen. De resultaten van het onderzoek worden in 2024 verwacht. Meer is te lezen via deze link: https://amazingerasmusmc.nl/biomedisch/grote-studie-naar-antwoord-op-prangende-vraag-over-trage-schildklier
Bij de Hashimoto specialist behoort combinatietherapie tot de mogelijkheden in de behandeling, als iemand aanhoudende klachten heeft met T4-therapie. In gezamenlijk overleg kan gekozen worden voor een proefbehandeling met cytomel.