Wat is insulineresistentie?
Bij insulineresistentie is het lichaam ongevoelig geworden voor het hormoon insuline, dat als taak heeft glucose vanuit de bloedbaan in de cellen op te nemen (eerst lever en spiercellen en daarna vetcellen). Na het eten van koolhydraten stijgt je glucosespiegel, hierop maakt de alvleesklier meer insuline aan. Enkelvoudige (snelle) koolhydraten (suikers, geraffineerd meel, chips) laten de bloedsuikerspiegel het snelst stijgen. Als je een lange tijd teveel insuline aanmaakt, worden je cellen ongevoelig hiervoor, dan heb je meer insuline nodig voor hetzelfde effect. Insuline wordt ook afgegeven als er veel aminozuren (eiwit) in het bloed circuleren.
Insulineresistentie kan uiteindelijk leiden tot diabetes mellitus type 2. Hierbij is het lichaam niet meer in staat om de glucosespiegel op het normale niveau te krijgen. Ook verschillende vormen van kanker zijn gelinkt aan insulineresistentie, net als hartproblemen, verhoogd cholesterol en verhoogde bloeddruk. Daarnaast zorgt insulineresistentie ervoor dat je makkelijker vet opslaat, vooral in je buik. Overgewicht zorgt er op zijn beurt weer voor dat de insulineresistentie verergert.
Symptomen van insulineresistentie zijn:
-algehele vermoeidheid/futloosheid (dit kan zelfs het eerste symptoom zijn)
-crashen/ vermoeidheid na een maaltijd
-veel trek in zoetigheid/ snelle koolhydraten
-extra vetopslag in de bui/ appelfiguur
-moeite met afvallen (als de insulinespiegel hoog blijft, kan het lichaam geen vet verbranden)
-stemmingswisselingen (icm minder energie)
-droge mond (dorst) en veel plassen
-verhoogde bloeddruk
-afwijkende cholesterolwaarden
-chronische (laaggradige) ontstekingen
-PCOS (polycysteus ovarium syndroom)
-versnelde veroudering
Wat is de relatie tussen insulineresistentie en de schildklier?
Bij mensen met de ziekte van Hashimoto is er een verhoogde kans op stoornissen in de glucose- en insulinehuishouding. Daarnaast verergeren deze stoornissen weer de autoimmuun ontstekingsreactie. Daarnaast hebben patienten hierdoor een verhoogde kans op afwijkingen in het cholesterol.
Er kan sprake zijn van een patroon van (reactieve) hypoglykemie, van insulineresistentie/ hyperglykemie en een combinatie van beiden
Hypoglykemie: Hashimoto hypothyreoidie zorgt voor verminderde glucoseopname in de darmen, verminderde glucoseopname in cellen en een verminderde reactie van cortisol en insuline op de verlaagde bloedglucose. Een verlaagde bloedglucose zorgt voor pieken/ schommelingen van catecholaminen (stresshormonen, om eiwitten af te gaan breken) en insuline. Dit zorgt voor verhoogde activiteit van het afweersysteem (via NFkB en IL-17 en activatie van Th17) waardoor er versterkte autoimmuun-activiteit ontstaat.
Hyperglykemie: Hashimoto hypothyreoidie zorgt voor verminderde insuline reactie op glucose, verhoogde insuline receptor site resistentie en afwijkende GLUT transport, deze drie zorgen voor verhoogde kans op insulineresistentie en hyperglykemie. Verhoogde consumptie van koolhydraten, suikers en zetmeel zorgt ook voor insuline pieken en hyperglykemie. Hyperglykemie zorgt voor meer advanced glycation end-products, welke via binding aan RAGE receptoren voor meer ontsteking zorgt (verhoogde activiteit van het afweersysteem via NFkB en IL-17 en activatie van Th17), waardoor er versterkte autoimmuun-activiteit ontstaat
Daarnaast vermindert de inflammatie (ontsteking) van Hashimoto thyroiditis de expressie van de schildklierreceptoren, waardoor er ondanks normale TH-spiegels onder suppletie toch sprake is van hypothyreoidie op celniveau.
Dus al met al bestaat er een vicieuze cirkel tussen de ziekte van Hashimoto en afwijkingen in de glucose- insulinehuishouding. Het is daarom van belang beide factoren aan te pakken
Wat zijn de oorzaken van insulineresistentie
Insulineresistentie heeft meerdere oorzaken:
- Eten en drinken van veel bewerkte (geraffineerde) voedingsmiddelen (met name met veel snelle koolhydraten en suikers)
- Te vaak eten, gedurende teveel uren van de dag
- Overgewicht en teveel buikvet of orgaanvet (metabool syndroom)
- Chronische stress
- Darmproblemen (ongezonde darmflora)
- Laaggradige ontstekingen
- Te weinig (goede) slaap (door onvoldoende slaap kan het hormoon ghreline stijgen) en daalt je groeihormoonproductie
- Te weinig beweging
- Bepaalde medicijnen, zoals corticosteroiden
- Roken
- Alcohol
- Erfelijke aanleg
- En dus ook de ziekte van Hashimoto
Hoe wordt de diagnose insulineresistentie gesteld?
Op basis van de symptomen kan er soms al met grote waarschijnlijkheid vastgesteld worden dat er sprake is van insulineresistentie. Bloedtesten kunnen hierbij verder ondersteunen: nuchter meting van bloedsuiker en insuline (evt icm berekenen van de HOMA-Ir waarde), C-peptide, HbA1c, cholesterolspectrum (met name triglyceriden die verhoogd zullen zijn), orale glucose tolerantie test.
Wat is de behandeling van insulineresistentie
Leefstijlveranderingen zijn heel belangrijk in de behandeling van insulineresistentie. Uiteindelijk moet er sprake zijn van een situatie waarin er geen veranderingen van energieniveau gevoeld wordt na een maaltijd.
Voeding: eet langzaam verterend voedsel. Dit zijn gezonde vetten, eiwitten en complexe koolhydraten. Hierdoor stijgt de bloedsuikerspiegel langzamer na een maaltijd en hoeft er ook minder insuline aangemaakt te worden. Vermijd bewerkt voedsel en snelle koolhydraten. Eet vooral verse, onbewerkte voedingsmiddelen, veel groenten, vezels, gezonde eiwitten en goede vetten. Vezels en goede vetten vertragen de opname van koolhydraten, waardoor ook de bloedsuikerspiegel minder snel stijgt. Goede vetten zijn rijk aan omega 3 (vis, noten, extra vierge olijfolie). Omega 6 kan juist ontstekingsbevorderend werken
Verdergaande veranderingen zijn een koolhydraat arm dieet, een ketogeen dieet, of intermitterend vasten.
Soms hebben mensen ook bepaalde voedselovergevoeligheden en bij hen kan het vermijden van deze typen voedsel ook de insulineresistentie verbeteren.
Beweging: sport kort, maar krachtig. Met name krachttraining en korte intensieve intervaltrainingen hebben een gunstig effect op je insulinegevoeligheid. Uiteraard zijn andere vormen van beweging ook gunstig.
Slaap: zorg voor voldoende slaap van goede kwaliteit.
Stress: verminderen van chronische stress door middel van ontspanningstechnieken, of veranderen danwel verwijderen van de factoren die voor stress zorgen.
Afvallen: door oa het verbeteren van de insulineresistentie zal het afvallen makkelijker gaan. Door met name het buikvet te verminderen zal ook de insulineresistentie weer verbeteren, oa door het in balans brengen van het hormoon leptine en door het verminderen van laaggradige ontsteking.
Stoppen met roken en beperken van alcohol
Groene thee zou mogelijk voor een stabielere bloedsuikerspiegel zorgen, net als kaneel en blauwe bessen.